Publiceren en auteurschap

Rond de kerstdagen heb ik met spanning de zaak gevolgd rondom Hwang Woo Suk, de Zuid-Koreaanse wetenschapper. In de zomer van 2005 publiceerde hij een paper in het prestigieuze wetenschappelijke tijdschrift Science, waarin hij en zijn medewerkers beschrijven hoe hij 11 stamcel-lijnen had gemaakt. Dit was een baanbrekend onderzoek, en er was veel aandacht voor. Het zou een eerste grote stap zijn op weg naar het genezen van heel veel ziektes. Hwang had al eerder grote wetenschappelijke publicaties geschreven, en was inmiddels uitgegroeid tot grote held van Zuid Korea.

Maar eind dit jaar bleek het onderzoek niet helemaal netjes te zijn uitgevoerd. Enkele laboratorium-medewerksters hadden eicellen gedoneerd voor het onderzoek, ondanks dat Hwang dat ontkend had. Hij schreef in de publicatie dat alleen anonieme vrouwen hadden gedoneerd, maar de medewerksters verklaarden dat ze onder druk van hun baas dit hadden moeten doen. En even later bekende een van de medeauteurs dat hij foto's had veranderd, en dat er helemaal geen 11 stamcellijnen waren. Hij had wat foto's gecopieerd en wat veranderd (zie plaatje hier links), zodat het net 11 verschillende foto's leken, op bevel van zijn baas Hwang. Nu het artikel was gepubliceerd had deze medewerker spijt, en bekende hij aan een nieuwszender wat hij van Hwang had moeten doen.

De wetenschappelijke wereld hield zijn adem in. Hwang reageerde met diverse persconferenties, waarin hij bekende dat de donaties niet helemaal volgens het boekje waren gegaan, en er waren per ongeluk wat foto's gecopieerd, maar hij bleef volhouden dat de cellijnen allemaal netjes gecloond waren. Hij zou het wel even bewijzen, door de experimenten opnieuw uit te voeren. Maar alle cellijnen bleken doodgegaan te zijn, en niemand kon ze meer kweken.

Andere medeauteurs begonnen nu ook te twijfelen aan het onderzoek. Zeker, zij waren medeauteur, maar niemand behalve Hwang had eigenlijk de proeven uitgevoerd. Een voor een begonnen de medeauteurs zich te distancieren van de studie. Een team van de Seoul National University, waar Dr. Hwang werkt, ontdekte dat er geen bewijs was voor de 11 cellijnen. Er waren er waarschijnlijk maar twee. De gepubliceerde foto's en DNA fingerprints waren afkomstig van maar 2 verschillende cellijnen, en alles was gecopieerd en vervalst. Uiteindelijk, vlak voor de kerst, moest Hwang het artikel terugtrekken. Maar in een persconferentie beweert hij nog steeds dat de resultaten echt waar zijn.

Dit is de grootste fraude in de wetenschappelijke wereld tot nu toe! Iedereen is toch wel geschokt, en men vraagt zich af hoe we in de toekomst dit soort frauduleuze artikelen kunnen verkomen. Had Science de fraude kunnen ontdekken? Nee, het artikel was goed geschreven, en de resultaten waren zeer opzienbarend. De reviewers (anonieme collega's die manuscripten ter beoordeling voorgelegd krijgen) hadden de vervalsingen ook niet kunnen vinden, want die beoordelen het artikel op zijn nieuws-waarde, en niemand gaat ooit controleren of de beschreven resultaten wel kloppen met de originele labjournaals en metingen.

Hoe kunnen we dan dit soort zaken voorkomen? Een van de ideeen is dat in de toekomst alle auteurs moeten verantwoorden wat hun bijdrage was aan het artikel. Zo wordt duidelijk wie het artikel geschreven heeft (de eerste auteur), wie de experimenten heeft uitgevoerd (eerste paar auteurs), wie er voor het lab en het geld heeft gezorgd (meestal de laatste auteur), en wat de bijdragen waren van de tussenstaande auteurs. Een goede zaak, want de volgorde van auteurschap is altijd een heet hangijzer, zo heb ik al diverse malen aan de lijve ondervonden. De eerste auteur krijgt immers vaak alle lof, maar het is niet altijd degene die het meeste werk gedaan heeft. Het vermelden van wie-wat-wanneer gedaan heeft, dwingt iedereen goed na te denken. Bovendien is het dan in dit soort fraude zaken duidelijk wie echt de verantwoording voor het uitvoeren van de experimenten heeft. Bij de bewuste publicatie van Hwang was het in eerste instantie niet duidelijk dat slechts 1 persoon de proefjes had gedaan, dat bleek pas na het ontdekken van de fraude.

Nou ja, zou deze nieuwe regel echt vervalsingen kunnen tegengaan? Ik betwijfel dat. Het maakt het wel lastiger om een auteurschap te krijgen puur op grond van positie, zoals helaas nog wel veel gebeurt. Veel gepensioneerde professors staan nog regelmatig als auteur vermeld, gewoon voor de eer, terwijl ze eigenlijk geen woord van de publicatie snappen. Het zou goed zijn als men echt elke bijdrage van elke auteur zou moeten verantwoorden.

Tot slot (het is nogal een lange serieuze blog geworden) nog dit:

De New York Times publiceerde van de week een klein stukje over auteurschap van wetenschappelijke publicaties (je moet je eerst - gratis- registreren; helaas). Het bevat een grappig plaatje van het (niet echt bestaande) tijdschrift Journal of Imaginary Genomics (klik op Check the Footnotes). Dit laat goed zien hoe sommige mensen heel weinig hoeven te doen om auteur te worden, terwijl de mensen die het echte werk doen soms op een minder belangrijke plaats komen. Erg grappig en helaas ook heel herkenbaar!